درمان روانشناختی اختلالات بهداشت روان در حال تغییر است. این تغییر ناشی از در دسترس بودن گسترده “فناوری دیجیتال” است. در این مقاله کاربردهای مختلف تی دی سی اس را توصیف می کنیم و تأثیر احتمالی آنها را بر روی عملکرد بالینی، خدمات بالینی و درمان های روانشناختی در نظر می گیریم.
«کلینیک مجهز گفتاردرمانی نیاوا در تهران با مدیریت مطهره موسوی مهر با بهره مندی از متخصصان مجرب در زمینه های مختلف می‌تواند در ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار، زبان، بلع و صوت به شما کمک کند. علاوه بر آن در ارائه برنامه و راهکار های درمانی عالی برای مشکلات گفتار و ارتباطی می تواند به شما کمک کند تا شاهد کاهش علائم و مشکلات مرتبط با این اختلالات باشید.»
تی دی سی اس چیست؟
تحریک جریان مستقیم Transcranial یا همان تی دی سی اس (tDCS) نوعی مدولاسیون عصبی است که از جریان مستقیم ثابت و پایین منتقل شده از طریق الکترودهای روی سر استفاده می‌کند. تی دی سی اس در اصل برای کمک به بیماران آسیب دیده مغزی یا شرایط اعصاب و روان مانند اختلال افسردگی اساسی ایجاد شده است. می‌توان آن را با تحریک الکتروتراپی جمجمه، که به طور کلی از جریان متناوب به همان روش و همچنین تحریک مغناطیسی ترانس جمجمه استفاده می‌کند، مقایسه کرد.
در واقع تی دی سی اس، روشی درمانی، غیرتهاجمی و بدون درد برای تحریک مغز است که از جریان‌های الکتریکی مستقیم برای تحریک بخش‌های ویژه‌ای از مغز استفاده می‌کند. در این روش، دو الکترود بر روی سر قرار می‌گیرند و یک جریان ثابت و با شدت کم از طریق این دو الکترود عبور می‌کند، به این ترتیب فعالیت نورون‌ها تعدیل می‌شود.
انواع تحریک در تی دی سی اس؟
در تحریک فراجمجمه‌ای مغز یا TDCS، دو نوع تحریک وجود دارد: تحریک آندی و تحریک کاتدی. هدف از تحریک آندی، افزایش فعالیت عصبی است، در حالی که تحریک کاتدی با هدف مهار یا کاهش فعالیت عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کاربرد تی دی سی اس و نوروفیدبک
- تی دی سی اس و نوروفیدبک از روش‌های بسیار کاربردی در تحریک و تنظیم فعالیت‌های مغزی هستند. این روش‌ها به طور گسترده‌ای در درمان مشکلات مختلف عصبی و روانی به کار می‌روند و به عنوان گزینه‌های موثر و کم‌خطر شناخته می‌شوند.
- تی دی سی اس، به طور قابل توجهی ارزان، بدون درد، غیر تهاجمی و بی خطر است. همچنین مدیریت آن نیز به نسبت سایر روش ها و تکنیک ها، آسان و قابل اجرا است و تجهیزات آن نیز به راحتی قابل حمل و نقل می باشند. هر تکنیک یا تکنولوژی ویژه ای که به خدمت بشر می آید، در کنار مزایا و منافعی که به همراه می آورد، عوارض و معایبی نیز دارد و تکنولوژی تحریک فراجمجمه ای مغز نیز از این قاعده مستثنی نیست. شایع ترین عارضه ی جانبی که تحریک فراجمجمه ای مغز ممکن است به همراه داشته باشد، خارش یا گزگز خفیف در ناحیه ی پوست سر می باشد که به صورت موقتی است و بعد از مدتی رفع می شود.
کاربرد تی دی سی اس در درمان بیماری‌ها
مطالعات متعددی نشان داده‌اند که تحریک فراجمجمه‌ای مغز (تی دی سی اس) ابزار ارزشمندی برای درمان مشکلاتی مانند نقص در توجه و تمرکز، بیماری‌های عصبی-روانی از جمله اضطراب، افسردگی، و پارکینسون، و همچنین درد مزمن است. تحقیقات نشان داده‌اند که این روش می‌تواند بهبودهای قابل توجهی در شناخت برخی از بیماران تحت درمان با تحریک فراجمجمه‌ای مغز ایجاد کند.
وضعیت تأیید رسمی
با این حال، در حال حاضر درمان با تحریک فراجمجمه‌ای مغز هنوز به طور رسمی توسط سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید نشده است. این موضوع نشان می‌دهد که هرچند شواهد اولیه امیدوارکننده است، نیاز به تحقیقات و تأییدات بیشتر وجود دارد.
کاربردهای بالینی
متخصصان مغز و اعصاب در رشته‌های پزشکی و توانبخشی از روش تحریک فراجمجمه‌ای مغز برای بهبود برخی آسیب‌ها و علائم اختلالات استفاده می‌کنند. این روش برای درمان آسیب‌های ضربه‌ای مغزی (TBI)، سکته مغزی، و همچنین مشکلات مربوط به اختلالات حرکتی، زبانی، شناختی و درد مزمن به کار می‌رود.
کاربرد تحریک فراجمجمه‌ای مغز در حافظه؟
مطالعات نشان می‌دهد که میزان یادگیری و دستاوردهای تمرینی در معیارهای عملکردی با استفاده از تحریک فراجمجمه‌ای مغز آندی سمت چپ بهبود می‌یابد. جالب است که تحقیقات بیشتر نشان داده‌اند که دستاوردهای آموزشی به جای میزان یادگیری، با عملکرد پایه‌ی مغزی ارتباط‌های منفی دارند. این نتایج به نوعی تأییدکننده استفاده از تحریک فراجمجمه‌ای مغز به عنوان مداخله‌ای مؤثر برای تقویت آموزش و بهبود مهارت‌های شناختی، به‌ویژه برای افراد با عملکرد شناختی ضعیف است.
تحلیل‌های آماری و نتایج
نتایج تحلیل‌های آماری نیز قدرت معناداری بالایی را برای تحریک فراجمجمه‌ای مغز در آموزش نشان می‌دهند. این نتایج مزایای امیدوارکننده‌ای برای این روش ارائه می‌دهند، به این ترتیب که نه تنها ظرفیت حافظه را افزایش می‌دهد، بلکه موجب بهبود پایدار عملکرد کاری مغز نیز می‌شود. به علاوه، اثرات تحریک فراجمجمه‌ای مغز بر نتایج رفتاری در افراد سالم و افسرده نیز در شرایط عاطفی مانند سوگ یا شادی مورد بررسی قرار گرفته است. به طور کلی، تحریک فراجمجمه‌ای مغز می‌تواند مزایای رفتاری و بهبودی قابل‌توجهی در حافظه افراد سالم و مبتلا به اختلالات عصبی-روانی ایجاد کند.
ملاحظات اخلاقی و ایمنی
توجه به این نکته ضروری است که در جلسات تی دی سی اس، موازین و هنجارهای اخلاقی و ایمنی به دقت رعایت می‌شوند. پروتکل‌های جلسات باید به صورت دقیق پیاده‌سازی شوند تا ایمنی و اثربخشی درمان تضمین گردد.
آینده و پژوهش‌های بیشتر
با وجود مزایا و کاربردهای مثبت تحریک فراجمجمه‌ای مغز که تاکنون به دست آمده است، محققان همچنان امیدوارند که بتوانند کاربردهای بیشتری از این روش در سایر زمینه‌ها شناسایی کنند.
«کلینیک مجهز گفتاردرمانی نیاوا در تهران با مدیریت مطهره موسوی مهر با بهره مندی از متخصصان مجرب در زمینه های مختلف می‌تواند در ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار، زبان، بلع و صوت به شما کمک کند. علاوه بر آن در ارائه برنامه و راهکار های درمانی عالی برای مشکلات گفتار و ارتباطی می تواند به شما کمک کند تا شاهد کاهش علائم و مشکلات مرتبط با این اختلالات باشید.»
کاربرد تحریک فراجمجمه‌ای مغز در توجه؟
تحریک فراجمجمه‌ای مغز (TDCS) در حال حاضر به عنوان روشی مؤثر برای بهبود توجه در اختلالات عصبی-روانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با استفاده از جریان‌های الکتریکی ضعیف بر روی پوست سر، تغییرات کوتاه‌مدتی در تحریک‌پذیری قشر مغز ایجاد می‌کند. تحریک می‌تواند به شکل‌های آندی و کاتدی انجام شود که به ترتیب منجر به افزایش یا کاهش فعالیت عصبی مغز و تأثیرگذاری بر عملکرد توجه فرد می‌شود. اثرات زیست‌عملکردی تحریک فراجمجمه‌ای مغز به مدت تقریباً یک ساعت پس از هر جلسه باقی می‌ماند. درمانگران تی دی سی اس از این روش برای بهبود مشکلات نقص توجه و تمرکز در افراد مبتلا به اختلال بیش‌فعالی-نقص توجه استفاده می‌کنند.
کاربرد تی دی سی اس در گفتار و بلع
محققان پس از آزمودن تحریک فراجمجمه‌ای مغز بر روی نواحی آسیب‌دیده مرتبط با گفتار و بلع در بیماران با اختلالات بلع و گفتاری مزمن، بهبودی قابل توجهی در گفتار و کیفیت بلع این بیماران مشاهده کردند. تحقیقات بیشتر نشان داده است که تحریک فراجمجمه‌ای مغز به شکل کاتدی قادر است میزان تحریک‌پذیری نواحی گفتاری و بلعی آسیب‌دیده مغز را در بیماران مبتلا به سکته مغزی افزایش دهد. امروزه، استفاده روزانه از این روش به منظور بهبود مهارت‌های بلع و زبانی در افرادی که دچار سکته یا آسیب‌های گفتاری شده‌اند، توصیه می‌شود.
نتیجه‌گیری
مطالعات و تحقیقات متعددی که بر روی روش تحریک فراجمجمه‌ای مغز انجام شده، شواهدی از تأثیرات بالای این روش در تسهیل فرآیند تمرین و ایجاد بهبودی‌های آموزشی ارائه می‌دهند. این روش نه تنها قابلیت‌ها و توانمندی‌های آموزشی را افزایش می‌دهد، بلکه پتانسیل انتقال دستاوردهای آموزشی به فعالیت‌های جدید که فرد قبلاً آنها را تمرین نکرده است، را نیز دارد. امید است که از این روش در بهبود سایر قابلیت‌های مغزی و مهارتی به نحو شایسته‌ای استفاده گردد.
کاربردهای روش تی دی سی اس؟
روش تحریک فراجمجمه‌ای مغز (تی دی سی اس) در موارد مختلفی کاربرد دارد. این روش می‌تواند به بهبود شرایط زیر کمک کند:
- افسردگی: تی دی سی اس به عنوان یکی از درمان‌های مؤثر برای مدیریت و کاهش علائم افسردگی شناخته شده است.
- اسکیزوفرنی: این روش می‌تواند در کاهش علائم اسکیزوفرنی و بهبود وضعیت بیمار مفید باشد.
- وسواس: تی دی سی اس به کاهش علائم اختلال وسواس کمک می‌کند و به درمان مؤثر این اختلال کمک می‌نماید.
- اعتیاد: این روش می‌تواند در درمان اختلالات مرتبط با اعتیاد و بهبود وضعیت اعتیاد مفید باشد.
- بیماری‌های پیشرونده عصبی: تی دی سی اس در مدیریت و کاهش علائم بیماری‌های عصبی پیشرونده مانند پارکینسون و ام اس نیز کاربرد دارد.
این روش درمانی به عنوان یک ابزار مؤثر در بهبود وضعیت افراد مبتلا به اختلالات مختلف عصبی-روانی و روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
«کلینیک مجهز گفتاردرمانی نیاوا در تهران با مدیریت مطهره موسوی مهر با بهره مندی از متخصصان مجرب در زمینه های مختلف می‌تواند در ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار، زبان، بلع و صوت به شما کمک کند. علاوه بر آن در ارائه برنامه و راهکار های درمانی عالی برای مشکلات گفتار و ارتباطی می تواند به شما کمک کند تا شاهد کاهش علائم و مشکلات مرتبط با این اختلالات باشید.»
عوارض جانبی تحریک فراجمجمه‌ای (tDCS) مغز چیست؟
تحریک فراجمجمه‌ای مغز (TDCS) به طور کلی به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی و با ریسک نسبی پایین شناخته می‌شود، اما ممکن است برخی عوارض جانبی خفیف و نادر به همراه داشته باشد. در ادامه، به بررسی عوارض جانبی ممکن این روش پرداخته می‌شود:
عوارض جانبی رایج
- تحریک پوستی: ممکن است در نواحی که الکترودها بر روی پوست سر قرار دارند، تحریک یا خارش خفیف ایجاد شود. این اثرات معمولاً موقتی و قابل تحمل هستند.
- سردرد: برخی از افراد پس از جلسه تحریک TDCS ممکن است دچار سردرد خفیف شوند. این سردردها معمولاً موقتی هستند و پس از پایان جلسات درمانی برطرف می‌شوند.
- احساس سوزن سوزن شدن: در برخی موارد، احساس سوزن سوزن شدن یا “گزگز” در نواحی تماس الکترودها ممکن است رخ دهد. این احساس نیز معمولاً موقت و بدون عوارض بلندمدت است.
- حالت تهوع: حالت تهوع در حین یا بعد از درمان TDCS در برخی افراد گزارش شده است، اگرچه این عارضه نسبتاً نادر است.
عوارض جانبی کمتر شایع
- سرگیجه: در موارد نادر، افراد ممکن است دچار سرگیجه یا عدم تعادل شوند که معمولاً با کاهش شدت تحریک یا تغییر محل الکترودها بهبود می‌یابد.
- افزایش حساسیت یا التهاب: در موارد نادر، ممکن است پوست در نواحی تماس الکترودها حساس‌تر یا ملتهب شود.
- اختلالات خواب: برخی از افراد ممکن است تغییراتی در الگوی خواب خود پس از استفاده از TDCS تجربه کنند، هرچند این تغییرات معمولاً موقتی هستند.
عوارض جانبی نادر و طولانی‌مدت
- تغییرات خلقی: در موارد نادر، تحریک TDCS ممکن است تغییرات در خلق و خو یا حالت عاطفی فرد ایجاد کند.
- افزایش تحریک‌پذیری عصبی: در صورت استفاده نادرست یا عدم تنظیم مناسب شدت تحریک، ممکن است به افزایش تحریک‌پذیری عصبی منجر شود که ممکن است مشکلاتی مانند تشنج را به همراه داشته باشد.
نکات مهم
- نظارت تخصصی: برای کاهش خطر عوارض جانبی، استفاده از TDCS باید تحت نظارت دقیق متخصصان صورت گیرد.
- تنظیم پارامترها: تنظیم دقیق پارامترهای تحریک (شدت، مدت زمان و محل الکترودها) اهمیت زیادی دارد تا از بروز عوارض جانبی جلوگیری شود.
در مجموع، تحریک فراجمجمه‌ای مغز به طور کلی ایمن و با عوارض جانبی نسبی کم شناخته می‌شود. عوارض جانبی معمولاً خفیف و موقت هستند و با مراقبت‌های مناسب و نظارت تخصصی می‌توانند به حداقل برسند. با این حال، افراد باید از هر گونه تغییرات غیرعادی یا مشکلات غیرمنتظره با پزشک خود مشورت کنند.
تحریک فراجمجمه ای (tDCS) با مطب گفتاردرمانی و استروبوسکوپی مطهره موسوی مهر
کلینیک مجهز گفتاردرمانی و استروبوسکوپی نیاوا در تهران با بهره مندی از متخصصان مجرب در زمینه های مختلف می‌تواند در ارزیابی و تشخیص اختلالات گفتار، زبان، بلع و صوت به شما کمک کند. علاوه بر آن در ارائه برنامه و راهکار های درمانی عالی برای مشکلات گفتار و ارتباطی می تواند به شما کمک کند تا شاهد کاهش علائم و مشکلات مرتبط با این اختلالات باشید.
نیاوا همصدای شما در تمام لحظه ها