اختلال تلفظی چیست؟
انواع مشکلات تلفظی به چند دسته تقسیم می شود؟
در این مطلب می خواهیم به بررسی اختلال تولیدی یا مشکل تلفظ و یا بد حرف زدن در کودکان بپردازیم و آن را از منظر متخصص گفتاردرمانی تعریف کنیم؛ همچنین انواع مشکلات تلفظی را با ذکر مثال توضیح دهیم.
اختلال تولیدی یا مشکل تلفظی چیست?
برای اینکه‌به این سوال پاسخ دهیم ابتدا باید بدانیم مشکلات تلفظ در کودکان به شکل‌های مختلف وگسترده‌ای ظاهر میشود. به عنوان مثال:
-کودک ممکن است در تلفظ برخی از حروف مانند (ک) یا (س)دچار مشکل باشد مثلا به (کمد )بگوید (تمد) و یا به (سیب )بگوید (دیب).
-گاهی اوضاع به گونه‌ای است که وضوح گفتار فقط برای خانواده مفهوم میباشد و‌مادر مترجم کودک برای دیگران است.
-همچنین ممکن است کودک یک حرف را در بعضی کلمات و جایگاه ها به درستی تلفظ کند اما در کلمات دیگر اشتباه بگوید.
در واقع،اختلال تولیدی (مشکل تلفظ در کودکان) نوعی مشکل گفتارو زبان محسوب میشود که کودک در تلفظ بعضی صداها، هجاها یا کلمات دچار اشتباه می شود و آنها را نادرست تلفظ می کند.
اگر این نادرست تلفظ کردن صداها، هجاها یا کلمات به استفاده از لهجه ی خاصی مربوط شود و همچنین خطاهای بسیار ناچیز و نامحسوس در بیان خواسته ها و اهداف ارتباطی کودک شما وجود داشته باشد به طوری که توجه زیادی به سمت گوینده جلب نشود؛ نمی توان آن را بعنوان اختلال تولیدی در نظر گرفت. بعضی از خطاهای واجی در طی رشد و تکامل سنی کودکان رخ می‌دهد و تا سن ۳.۵ تا ۴ سالگی این خطاها به طور طبیعی اصلاح می‌شوند. اما اگر این تغییرات رخ ندهد و وضوح گفتاری برای افراد غیر از خانواده نامفهوم باشد، این ممکن است نشانه اختلالات تولیدی باشد و نیاز به ارزیابی و تشخیص دقیق توسط گفتاردرمانگر دارد تا اقدامات لازم به موقع انجام گردد.
انواع مشکلات تلفظی به چند دسته تقسیم می شود؟
مشکلات تلفظی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
۱- اختلالات آوایی(آواشناختی)
۲- اختلالات واجی(واج شناختی)
-اختلالات آوایی یا اختلالات آواشناختی در کودکان چیست؟
اختلالات آواشناختی به اختلالاتی گفته می شود که نمی توان الگو یا قانون خاصی برای آنها تعیین کرد؛ کودک تعداد خطای کمی دارد و فقط در تولید یک یا دو صدای خاص مشکل دارد. به طور مثال؛ کودک صدای «س» یا «ز» و یا صدایی مانند «ر» را اشتباه تلفظ می کند.
به طور کلی می توان گفت که مشکل زیربنایی اختلال تولیدی از نوع آوایی، مشکل حرکتی است؛ در واقع در اختلالاتی که منشا آوایی یا آواشناختی دارند، خطاها را می توان به بعضی مشکلات ساختاری مثل مشکل در ساختار لب ها، فک یا دندان یا مشکلات عملکردی مانند مشکل در حرکت لب ها و زبان مرتبط دانست.
***اختلالات واجی یا اختلالات واج شناختی در کودکان چیست؟***
اختلالات واجی به اختلالاتی گفته می شود که بتوانیم برای آنها قوانین مشخصی تعیین کنیم؛ در اختلالات واجی وضوح گفتار کودک شما بسیار پایین است و مشکلات تولیدی متعددی در گفتار کودک شما مشاهده می شود.
اختلالات واجی به دو دسته اختلالات باثبات و بی ثبات تقسیم می شود.
»اختلالات واجی با ثبات:
در اختلالات واجی با ثبات یا اختلالات واج شناختی با ثبات کودک در تولید خطاهای خود از الگوی مشخصی پیروی می کند. مثلا؛ کودک همیشه به «آلو» می گوید «آیو»
-اختلالات واجی بی ثبات:
در اختلالات واجی بی ثبات کودک در مشکلات تولیدی خود از الگوی مشخصی پیروی نمی کند.به طور مثال؛ کودک یک بار به «موتور» می گوید «دودو» و یک بار آن را «توتو» تلفظ می کند.
اختلالات تولیدی به طور کلی در دسته‌ای از اختلالات قرار می‌گیرند که در صورت عدم پیگیری والدین، می‌توانند منجر به مشکلات جدی در ایجاد ارتباط، دوست یابی، و توانایی‌های زبانی در محیط‌های تحصیلی، به خصوص در زمینه‌های خواندن و نوشتن، منجر شوند. بنابراین، توصیه میشود که در صورت مشاهده هر گونه خطای تولیدی در گفتار کودک خود، به طور سریع به گفتاردرمانی مراجعه کرده و از آنجا بخواهید که گفتار کودکتان را ارزیابی کند.
همکاران ما در کلینیک گفتاردرمانی نیاوا با استفاده از جدید ترین متد و تست های ارزیابی ، آماده غربالگری وضوح گفتار کودک شما می باشند.
*علت ایجاد مشکلات تولیدی یا بد تلفظی چیست؟از کجا بفهمم کودکم اختلال تولیدی دارد؟
مشکلات بد تلفظی یا بد حرف زدن در کودکان می تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفند.
از جمله:
عوامل ساختاری و آناتومیکی:
مشکلات و نقایص ساختاری زبان، فک، دندان ها ،مشکلات فیزیکی مثل کوتاهی بند زیر زبان،بزرگ بودن اندازه زبان، مشکلات دندانی و عدم جفت شدن دندان‌ها به صورت صحیح می‌تواند باعث مشکلات تلفظ در کودکان شود. به طور مثال: عدم قرار گیری کامل دندان ها روی یکدیگر می تواند منجر به خرابگویی واج هایی مانند «س»، «ز»، «ف»، «و»، «ش» و «ژ» شود. در زمینه تخصصی گفتاردرمانی، برای برچسب‌گذاری و درمان کودکان دارای اختلالات تلفظی، پس از جلسات ارزیابی گفتاری و در صورت لزوم ارزیابی دهانی حرکتی، این علل شناسایی می‌شوند. سپس، پس از اطلاع رسانی به خانواده، راهکارهای درمانی با مشورت و هماهنگی بررسی و اجرا خواهند شد.
- مشکلات هوشی و کم توانی ذهنی
- گفتار کودکانه
اکثر کودکانی که مشکل تلفظی دارند بهره هوشی و شنوایی سالم دارند و یکی از علت های ایجاد این اختلال الگوپذیری کودک از شخصیت های کارتونی ،تشویق و تقلید گفتار‌کودکانه توسط والدین می باشد.
مهارت های حرکتی
ممکن است نقص مهارت های حرکتی در ناحیه ی صورت(مثل باز و بسته کردن لب ها)منجر به اختلالات تولیدی شود.
متغیر های حسی مثل حس شنوایی
نظارت بر سلامت شنوایی کودکان در صورت وجود مشکلات تلفظی، امری حیاتی است. گاهى عفونت گوش میانى باعث کم شنوایى موقت یا دائم درکودک مى شود و خود کم شنوایی عامل مشکلات تلفظی میشود. معمولا کودکانی که در حس شنوایی مشکل دارند، واج هایی مانند «س» و واج های اول و آخر کلمه را حذف می کنند، مکث زیادی در گفتار خود دارند و در تولید کلمات خود اغراق می کنند؛ اما باید توجه داشته باشید که وجود این موارد در کودک شما الزاما به معنی ضعیف بودن حس شنوایی او نیست.
تمییز شنیداری
تمییز شنیداری به معنی تشخیص دادن واج های مختلف از یکدیگر است مثلا کودک شما باید بتواند فرق بین واج «س» و «ز» را از منظر شنیداری تشخیص دهد. نقص در تمییز شنیداری و عدم تشخیص واج های مختلف از یکدیگر می تواند منجر به اختلالات تولیدی در کودکان شود. به طور کلی عدم توانایی تشخیص تلفظ صحیح باعث میشود مشکلات تلفظی کودک ثبات پیدا کند. بخشی از مشکلات تلفظ ناشی از ناتوانی کودک در تشخیص بیان صحیح کلمه است.
خصوصیات شخصی
خصوصیات شخصی مانند سن، وضعیت اجتماعی-اقتصادی خانواده، ترتیب تولد و تعداد خواهران و برادران، جنسیت و هوش نیز می تواند در ابتلای کودک شما به اختلالات تولیدی تاثیرگذار باشد.
یادگیری نادرست
عوامل ایجاد اختلالات تلفظی در بسیاری از موارد به تنهایی به علت یادگیری نادرست است. به عبارت دیگر، کودک تنها به دلیل نداشتن الگوی صحیح قادر به تولید صحیح صداهای گفتاری نمی‌باشد، بدون داشتن ناتوانی یا مشکل جسمی و فیزیکی خاص.
سایر موارد
گاهی عوامل دیگر نیز می‌توانند عامل ایجاد اختلالات تلفظی باشند، از جمله: مشکلات عضوی مانند شکاف کام، نقص دندانی و فلج مغزی.
–آپراکسی گفتار (معمولاً با آسیب مغزی همراه است و با علائمی همچون کندی و تقلا در گفتار همراه است).
ا-اختلالات عملکردی مانند داشتن دو یا چند زبان در خانه و یا تقلید اشتباهات گفتاری کودک توسط والدین که می‌تواند باعث تثبیت این اشتباهات گردد.
–تاخیر در رشد، که بیشترین علت اختلالات تلفظی است و ممکن است به علت کم‌شنوایی ناشی شود.
اگر کودک دلبند شما:
– ۴ سالشه و هنوز وضوح گفتار پایینی دارد.
-صدای / س /و /ش/ را به حالت نوک زبانی (لیسپ) تولید میکند.
-بعضی صداهارا در بعضی جایگاه ها و کلمات اشتباه تلفظ میکنند.
-گفتار کودکانه دارد و بیشتر همخوان های /م/، /ب/،/د/ را به جای همخوان های دیگر جایگزین میکند.
-گفتار ناواضحی دارد و شما والدین مترجم کودک هستید .
-حین صحبت با غریبه ها تند صحبت میکند و گفتار کودک شما برای غریبه ها مفهوم نیست.
– ۷سالشه و به علت اختلال تولید در روخوانی و دیکته‌در مدرسه دچار مشکل شده است
-۶ سالشه و هنوز صدای /ر / را تولید نمیکنند.
بهتر است برای ارزیابی و درمان زودهنگام اختلالات تولید گفتاری به متخصص مراجعه کنید. این اقدام می‌تواند از پیشرفت اختلالات تولیدی جلوگیری کرده و تأثیرات آن بر روی عملکرد تحصیلی و اجتماعی کودک را کاهش دهد.یادمان باشد برای درمان مشکلات تلفظی کودکان همیشه خیلی زود‌یا خیلی دیر نیست و‌با صبرکردن های بی مورد درمان کودکمان را به تعویق نیندازیم.
کلینیک گفتاردرمانی نیاوا توانایی مجهز بودن به انواع مختلف تست‌های ارزیابی مشکلات آوایی و واجشناختی کودکان را داراست. این تست‌ها معمولاً شامل ابزارها و روش‌های متنوعی هستند که برای ارزیابی دقیق توانایی‌های آوایی و تشخیص مشکلات واجی در کودکان استفاده می‌شوند.
با بهره‌گیری از این تست‌ها، کلینیک گفتاردرمانی نیاوا می‌تواند به صورت دقیق‌تر و کامل‌تر به مشکلات تلفظی کودکان پی ببرد و نیازمندی‌های درمانی آنها را شناسایی کند. این تست‌ها ابزارهای مهمی هستند که از طریق آنها متخصصان می‌توانند تشخیص دقیق‌تری از نقاط ضعف آوایی و واجی کودکان بدهند و بر اساس آن، برنامه‌های درمانی مناسبی را برای بهبود این مشکلات ارائه کنند.
نیاوا همصدای شما درتمام لحظه ها